Mogelijkheid 1: Ik zie wel waar ik uitkom
Je laat je meevoeren door de wind en de stroming en ziet wel waar je uitkomt. Voor een lome vakantiedag kan dat heerlijk zijn. Je kunt doen en laten wat je wilt, het maakt toch niet uit. Laat je verrassen! Misschien dobber je naar een prachtig strand of drijf je naar de oneindigheid van de open zee. Maar als je niet oplet loop je misschien wel op de klippen…
Mogelijkheid 2: Ik bepaal zelf mijn koers
Je zet de koers uit om een zelfgekozen bestemming te bereiken. Nu maakt het wel uit wat je doet! Welke koers ga je varen? Is je schip er klaar voor? Ben jij er klaar voor? Heb je goed zicht op de omstandigheden, zoals het weer, de stroming, rotsformaties onder het wateroppervlak, andere zeilschepen en verwachtingen van mensen op de kade? Heb je scherp wat je concreet gaat doen om de reis voor te bereiden en aan te vangen? Kortom: je hebt een goed plan nodig.
Het maken van een goed plan lijkt evident. Toch gebeurt het veel te weinig. Natuurlijk, we struikelen in onze dagelijkse praktijk over de missies, visies, beleidsstukken en strategische plannen. Ze worden met de beste bedoelingen gemaakt, maar leveren zelden wat op. Hoe komt dat toch? Dit zijn de plannen die wij veel tegenkomen:
- Het plan zonder richting. Je kent ze wel, veertig pagina’s met ronkende verhalen over kansen, het belang van duurzaamheid en innovatie, met oog voor de mensen, maatschappelijke belangen en natuurlijk wereldvrede. Het klopt allemaal, je kunt er niet tegen zijn, maar echte keuzes staan er niet in.
- Het plan dat moet van de baas. Elk jaar maakt je weer een afdelingsplan, want zonder plan geen geld. Niet te veel bij nadenken, want de dagelijkse hectiek roept. Die plannen en rapportages zijn maar gedoe.
- Het schaduwplan. Er is wel een plan, maar we leven er niet naar. De verborgen agenda is veel belangrijker.
- Het achterhaalde plan. Het plan was perfect. Helaas is de wereld veranderd en ons plan gelijk gebleven. Je hebt er dus niets meer aan.
- Het plan voor de komende minuut. Wie het hardste roept of het meest overtuigend is die wint. Heeft iemand een goed idee en zelfs een potje geld? Hup, we hollen er snel achteraan.
Je herkent de voorbeelden vast wel. Plannen maken is dus niet zo eenvoudig. Maar daar gaan we met dit boek verandering in brengen. Laten we eerst eens definiëren wat een goed plan is. Een goed plan helpt je op drie gebieden:
Plannen: de voorbereiding
Een goed begin is het halve werk. Door tijd te investeren in het maken van een plan ga je goed voorbereid op reis. Je gooit niet gelijk de trossen los, maar denkt eerst goed na.
Doen: de uitvoering
In het plan staat wat je gaat doen. Het bevat een lijst met acties. Omdat je vooraf hebt nagedacht over welke acties belangrijk zijn, kun je direct voortvarend aan de slag. Het plan geeft houvast om steeds weer te bepalen wat belangrijk is. Wat niet in het plan staat, ga je niet doen.
Leren en bijsturen: de evaluatie
Het maken van een plan doe je met de kennis en inzichten van dat moment. Elk plan bevat aannames over de omgeving en de te verwachten resultaten. In de praktijk moet blijken of die aannames juist zijn. Het antwoord kunnen we je nu al geven: nee! Elk plan is op een gegeven moment achterhaald.
Een goed plan is altijd een levend plan. Evalueer de resultaten van je acties en bepaal of je je plan moet aanpassen. Zo is je plan altijd actueel en fungeert het als kompas voor je reis. Zo blijf je ook wendbaar om in te spelen op onverwachte kansen (een prachtige baai) of bedreigingen (zwaar weer op komst). Wat niet in het plan staat, ga je niet doen. Maar je kunt het wel in je plan zetten, als je het maar weloverwogen doen.